MUNICIPALITY OF VICTORIA, LAGUNA, Historical Data of Part 2

to him about the danger.

10. Umilag sa baga, sa niñgas na sugba.
11. Ang bagong takluban man, pilit na aaliñgasaw.
12. Ang maniwala sa sabi, walang bait sa sarili.
13. Wala sumisira sa bakal kundi ang kalawang.
14. May taiñga ang lupa, may pakpak ang balita.
15. Ang gawi sa pagkabata, dala hanggang sa tumanda.
16. Ang nakatabi sa batis, nakikinabang ng lamig.
17. Wika at batong ihagis, hindi na muling babalik.
18. Ang bayaning masugatan, nag-iibayo ang tapang.
19. Ako ang nagbayo, ako ang nagsaing, saka nang maluto'y iba ang kumain.
20. Kung ano ang bukang-bibig, siyang laman ng dibdib.
21. Kung anong mukha, siyang asal.
22. Nakikita ang butas ng karayom, hindi nakikita ang butas ng palakol.
23. Ubos biyaya, pagkatapos nakatuñgañga.
24. Bayabas ma'y bubot, biyaya rin ng Dios.
25. May mahinhing talipandas, may adhikaing banayad.
26. Ang taong totoong duwag, tumatakbo'y walang sugat.
27. Ano mang gagawin, makapitong isipin.
28. Sa laging bukas na kaban, nagkakasala ang banal man.
29. Ang sakit ng kalinkiñgan, damdamin ng buong katawan.
30. Masarap man ang katawan, huwag lamang ang kalooban.
31. Ang taong walang kibo ay nasa loob ang kulo.
32. Makikilala sa labi, ang palañgañga at hindi.
33. Di man nagmana ng ari, magmamana ng ugali.
34. Ang sino mang pala-panaog, kung hindi marapa'y matitisod.
35. Masira man sa pilak, huwag lamang sa pañguñgusap.
36. Nagpapakain man at masama ang loob, ang pinakakai'y hindi nabubusog.
37. Ang taong mahal at mura, sa gawa nakikilala.
38. Pag dinaan sa tiyaga, maaabot din ang nasa.
39. Magkagalit sa utañgan, huwag sa pagsisiñgilan.
40. Ang mahusay na pagsunod ay nasa nag-uutos.
41. Marunong man at pantas, daig ang namimintas.
42. Ang di marunong magbata, walang hihinting ginhawa.
43. Ang hindi napagal magtipon, walang hinayang magtapon.
44. Ang malabis na salita, nakagagawa ng masama.
45. Ang taong may gawang lihim, ibig na daa'y sa dilim.
46. Iba ang dati ng kakilala sa dating kikilalañgin pa.
47. Biyaya at handog, mabisang panghimok.
48. Ang kahoy na naging baga, parikitan ma'y madali na.
49. Kapag ang nauna'y tamis, ang hahalili'y pait.
50. Huwag kang magpakawili sa di mo tahanan dati, pagka't abutin ka ng gabi, Dios ma'y di mo masabi.
51. Madali ang maging tao, mahirap ang magpakatao.

53. Ang santol ay di bubuñga ng bayabas.
54. Ang taong di marunong luminga sa kanyang pinanggaliñgan, di makakasapit sa patutuñguhan.
55. Palasyo man ang bahay mo at ang nakatira'y kuwago, daig pa ng kubo na ang nakatira'y tao.
56. Ang hihip sa lusong, sa mukha ang tapong.

Ito ang isang Mataas na Kahoy na tumatayo sa tabing-dagat sa na tinatawag na nayon ng San Roque. Maliit pa ako'y ang kahoy na ito ay nakatayo na.

Ang kahoy na ito'y nagbibigay ng malaking tulong lalo na sa nangingisda. Ito ang kanilang palatandaan kailan ma't silay nagdadagat at inaabot ng sakuna. Kapag kanilang natanawan na yaon ay natitiyak nila ang lugar ng San Roque.

Sa kahoy na ito'y nababatbat ng mga himala. May mga taong saksi na nagpapatunay na may gabi sa palibot nito'y masayang-masaya. Ang mga kalantog ng pinggan ay naririnig nila. Ang kanilang paniwala ay may isang enkantadong mayamang tumitira sa kahoy na ito.

Kapag mga gabi na sa lapit ng tubig at sa lapit sa kahoy na ito ay may mga nañgiñgisda na sila ay pinaglalaruan. Naliligaw sila at nakakakita ng kung ano-anong himala.

Isang hindi malilimot ko ay ang isang pangyayari. May isang [unreadable] isang [unreadable] na hindi naman lubhang kalayuan sa kahoy na ito. Ang [unreadable] ay nahukay [not sure, blurred] sa malalim na malalim nguni't hindi [unreadable]. Sa kailaliman ay nagkaroon ng lungga, na kung tayahin ng mga tao ay [unreadable] ay papunta sa mataas na kahoy. May ilang tao na malalakas ang loob na [unreadable] na tuntunin ang [unreadable] nguni't sila ay natakot.

Sa lugar na ito ay mayroon pang isang ugali na hindi pa naaalis. Ito'y ang isang matandang ugali ng paggagayak ng isang bahay. Halimbawa [not sure, blurred] isang paganakan [not sure, blurred] na fiesta [or siesta] sa isang lugar. Pagka-alis ng may-ari ng bahay ang [unreadable] ng mga kapitbahay na natutuwa ay gagayakan ang bahay.

Gagawa ng isang castillo at ilalagay sa tarangkahan ng bahay. [This sentence is unreadable.] Naggagawa rin ng isang altar na sa loob ng bahay dahil sa paniwala nila na ang Birhen nilang sinasambahan ay natutuwa sa ganitong gawain.

Ang isa pa ay magbibitin ng isang tiniban [not sure, blurred] at ang [unreadable] ay maglilitson ang may bahay. Bibitinan din ng mga [unreadable] walang [unreadable] at ang kahulugan [not sure, blurred] ay maghanda ng alak.

Ang may bahay na ginayakan ay maglalaan at naghahanda. Kapag siya ay may kaya sa buhay ay sa arao [araw] na pagsasariwa ay naghahanda ng malaki. Magkakaroon ng dasal, sayawan, at lasiñgan.

FAVORITE SONGS, GAMES, AND AMUSEMENTS

Pag-ibig

Dilag ng bituin, Sa minsang kilos mo'y, Huag mong bayaan, Ang isang paris kong Hanggang sa libiñga'y,

Ang lahat na ito'y Testigo prenda ng abang buhay ko, Katamisa'y hañgad ng abang buhay ko.

O simoy ñg hanging malamig
Ang mga bituin sa lañgit
O tanglaw ng gabing tahimik
Larawan mo Neneng pagsinta't pag-ibig – Ay –

Guising at magbañgon
Sa pagka gupiling
At ulinigin mo ang dumaraing
Isinusumpa ko
Kahit matuluyan
Na isang araw at ikaw rin mamahalin.

Tulo ang luha ko'y
Sundan mo ng tiñgin
Bawa't patak nito'y
Perlas na salamining
Nguni't kung iyong pisani't pagtipunin
Ang mababasa mo'y pag-ibig ko Guiliw.

Ñguni't bakit kaya

Ika'y di nahabag
Guiliw na may-ari
Sa puso ko't aking buhay
Ñguni't [unreadable] ko
Bakit ikaw naman
Sa aki'y hindi na
[unreadable] munti man.

Alerto Katipunan
Tayo'y sasalida
Sa [unreadable]
Doo'y mararanasan
Hirap ñg ating katawan
Hirap sa gagawin
Hirap sa patuloy
Mahirap-hirapan pa'y
Walang banig at kumot
Ang [unreadable]
Matigas na gulok
[unreadable] pa'y
Kumington* natunog.

Tiririt ng maya,
Tiririt ng ibon
Ibig mag-asawa
Walang ipalaman.

Leron-leron sinta
Umakyat sa papaya
Dala-dala'y buslo
Sisidlan ng sinta
Pagdating sa dulo'y
Nabakli ang sañga
Pikit kapalaran
Humanap ng iba.

Singko* akong nahihiya sa sa aqing Ang buhok ko raw ay mahaba
Halos [unreadable] sa lupa.
Hindi po bali Aling Titay katalok*
Sumpinang* pala – buhok laman-tiko*
Tuwing paririto ka, [unreadable] ang iyong
Dinala ang lahat ñg iyong tinda.

Nang isang tanghaling araw
Ng Sabado [unreadable] alas siete
Ang buhay ni Pibo
Ako'y nakatanaw ng pag-aararo
Ng isang babaing sa akin ay tuñgo
Nang malapit-lapit na
Payong ay ibinuka
At sa taguiliran ko'y
Namamayang* siya
Pagkataon naman
Bako ako'y nagitla
Sampo kong araro
Ay na hila-hila.

Ang pinag-uusig Bagaman ang aking Natutulog ka man Sagutin mo yaring Kung saka-sakali Perla ng Oriento Bukas ng umaga Gasak ang biguela ko Isang maligayang gabi Kaya dwenya'y ang pag-asa Matutulog ka man giliw Ang pag-ibig ko'yaon Mahabag ka dwenya't iyong dinggin Masdan mo't iyong malasin

Lupa nati'y tangi't kurba Nagkahalo-halo ang kwarta Bukod tañgi maganda at mainam.

Ang pinili ay tanan* Sukat nating [unreadable] Kay "[unreadable'] na kulang palad Buwan* ko ñga itong si Konan Malamang kami manawari ay manatili Kaya't ating sikapin Ang abang bayan natin Magka-isa ñgang tambing Pilipinas nating Ina Kalayaan mapasa-atin.

Sa larong ito, ang mga kamay ng mga bata ay kabit-kabit "parang naglalaglag-panyo." Dito lamang ay may isang bata sa loob ng bilog, at may isa naman sa labas nito, na siyang humuhuli sa batang nasa loob ng bilog.

Siya ay mayroong kung tawagin ay "bambo" [low confidence in this transcription] ngayon ay bat ang tawag. Mayroon ding kapirasong kahoy na siyang hinahataw ng mga naglalaro. Hinahataw iyong kapirasong kahoy na nasa lupa at pagka-igtad noo'y babatiring parang bola at kung ito ay masambot ay ang tataya naman ay ang bumabatir.

Nagtatayo ng isang mahabang kawayan na sa dulo nito'y inilalagay ang isang niog na may lamang kuarta. Ang nasabing kawayan ay mayroong pahid na sebo. Ang sino man na makarating sa nasabing niog na may kuarta ay siyang magkakamit ng gantimpala.

10. Bahay-bahayan

In this game of amusement, one acts as a "king" or captain with several members. The king gives each member a name or each member may select his own name such as: Sampaguita, Camia, Rosal, Ilang-ilang, etc. When each has its own king, begin the game as: The parrot of the king got loose and perched on the Camia. The Camia answers, "It is not here. It perched on the Rosal." The same statement is repeated until one fails to answer correctly. Then, he is fined. The fines may be:

1. Singing a song
2. Dancing to the audience
3. Pantomiming, etc.

Four members play in the game with cards (baraha). Opposite members are partners. Each of the members casts his card secretly in favor of himself and of his partner. The game is finished and the winner is declared when he gets the last count of his cards. But anyone who gets no count is pronounced "rebecino" and he is fined by arranging the cards many times until he resumes or the "rebecino" is his opponent.

Apat na katao rin ang kailañgan katulad ng Tres Siete. Tatlong sota ang inaalis sa manghar ng baraha. Mga pares na baraha ang sugalan, katulad ng kung apat ang sugal ay lahat na apat ang sugalan. Kung sino ang matirahan ng sota ay siyang talo at ang parusa sa kanya ay ang halikan ng sota.

Transcribed from:

Historical Data of the Municipality of Victoria, Province of Laguna, online at the National Library of the Philippines Digital Collections.